HÀ NỘI, 29 tháng 10 năm 2024

Bộ Ngoại giao Việt Nam phối hợp với Tổ chức Di cư Quốc tế (IOM) tổ chức Hội Thảo công bố Hồ sơ Di cư Việt Nam 2023 tại Hà Nội.

Phát biểu khai mạc, ông Nguyễn Minh Vũ, Trợ lý Bộ trưởng Bộ Ngoại giao, đánh giá Hồ sơ Di cư Việt Nam có một số điểm nổi bật so với hai Hồ sơ Di cư được công bố vào năm 2011 và 2016 khi lần đầu tiên bổ sung phân tích các dòng di cư của người nước ngoài vào Việt Nam, chính sách, pháp luật liên quan đến di cư của người nước ngoài, thu thập, phân tích được một hệ thống dữ liệu, thông tin về di cư quốc tế có nhiều phân tổ thống kê, đánh giá đầy đủ hơn về chính sách và thực tiễn bảo đảm quyền của phụ nữ trong quá trình di cư và cung cấp thông tin, kết quả việc triển khai Thỏa thuận toàn cầu về Di cư hợp pháp, an toàn và trật tự (Thỏa thuận GCM) của Việt Nam.

Nhấn mạnh thúc đẩy di cư hợp pháp, phòng, chống di cư qua các kênh không chính thức, bảo đảm di cư an toàn, bảo hộ quyền và lợi ích hợp pháp của người di cư, bao gồm công dân Việt Nam và người nước ngoài di cư vào Việt Nam luôn là chính sách nhất quán của Việt Nam, ông Nguyễn Minh Vũ khẳng định Việt Nam mong muốn thúc đẩy hợp tác với các quốc gia cũng như các cơ quan của Liên Hợp quốc, các tổ chức quốc tế nhằm tăng cường chia sẻ kinh nghiệm quản trị di cư, xây dựng, quản lý hệ thống dữ liệu di cư, đẩy mạnh các biện pháp thúc đẩy di cư hợp pháp an toàn và giảm thiểu tính dễ bị tổn thương đối với người di cư trong quá trình di cư.

Phát biểu tại Hội thảo bà Mitsue Pembroke, Quyền Trưởng đại diện Phái đoàn IOM cho rằng, “Hồ sơ Di cư Việt Nam 2023 giúp chúng ta có cái nhìn đa chiều hơn về các khía cạnh khác nhau của di cư thông qua số liệu và quá trình phân tích dựa trên bằng chứng”.

“Trong một thế giới không ngừng thay đổi, cùng quá trình toàn cầu hóa và hội nhập, việc hiểu rõ các vấn đề xung quanh di cư sẽ giúp các quốc gia đưa ra những chính sách dựa trên bằng chứng và hiệu quả. Chúng tôi hiểu rằng Hồ sơ Di cư là quyển cẩm nang giúp chúng ta hiểu rõ hơn về các xu hướng, cũng như nắm bắt được các thách thức còn tồn tại xung quanh vấn đề này.”

Hồ sơ Di cư Việt Nam 2023 được Cục Lãnh sự Bộ Ngoại giao chủ trì biên soạn với sự tham gia của các cơ quan, trong khuôn khổ Dự án “Hỗ trợ chính sách và chương trình dựa trên bằng chứng trong bối cảnh di cư xuyên biên giới ở Việt Nam” do Bộ Ngoại giao và IOM phối hợp thực hiện với tài trợ của Quỹ Phát triển IOM (IDF) nhằm tổng hợp, phân tích các dòng di cư của công dân Việt Nam ra nước ngoài, dòng di cư của người nước ngoài vào Việt Nam và chính sách, pháp luật liên quan đến di cư trong giai đoạn 2017-2023. Đánh giá cao vai trò của người di cư trong thúc đẩy phát triển xã hội và tăng trưởng kinh tế tại Việt Nam và cả các quốc gia có liên quan (quốc gia tiếp nhận hay quốc gia gốc), Báo cáo nhận định, di cư quốc tế, nếu được quản lý hiệu quả, sẽ là nhân tố thúc đẩy phát triển bền vững, đóng góp vào sự phát triển kinh tế - xã hội cho mỗi quốc gia, mỗi địa phương, cộng đồng và của chính bản thân người di cư.

Theo số liệu của Hồ sơ Di cư Việt Nam 2023, trong giai đoạn 2017-2023, di cư lao động tiếp tục là loại hình di cư chủ yếu của Việt Nam với gần 860.000 lao động đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng, tương đương với hơn 100.000 người được đưa đi hàng năm, tập trung nhiều nhất tại Nhật Bản, Đài Loan (Trung Quốc), Hàn Quốc. Di cư du học cũng có mức tăng tương tự; mặc dù đến nay chưa có số liệu chính xác nhưng con số ước tính hiện đạt trên 250.000 người, chủ yếu tại Hàn Quốc, Nhật Bản, Ô-xtơ-rây-li-a, Hoa Kỳ, Đài Loan (Trung Quốc), Ca-na-đa, Trung Quốc, Anh, Đức. Tỷ lệ người Việt Nam di cư là nữ giới có chiều hướng tăng. Dòng di cư của người nước ngoài vào Việt Nam cũng tương đối đa dạng, đáng kể nhất là di cư lao động với 475.198 người nước ngoài được cấp phép lao động từ 2017-2022.

Bên cạnh đó, các số liệu của Hồ sơ Di cư Việt Nam 2023 cũng chỉ ra một số thách thức như việc bảo đảm di cư an toàn, ngăn chặn tình trạng đưa người di cư trái phép, mua bán người qua biên giới, giảm thiểu tình trạng dễ bị tổn thương, bảo vệ quyền và lợi ích chính đáng của người di cư trước thực trạng báo động về lừa đảo trực tuyến “việc nhẹ lương cao”, đưa người di cư làm việc trái phép, mua bán người nhằm ép buộc thực hiện hành vi phạm tội tại các cơ sở sòng bạc, kinh doanh trò chơi trực tuyến trong khu vực. Tình trạng “chảy máu chất xám” và các thách thức mới đặt ra do sự phát triển của trí tuệ nhân tạo bắt đầu thay thế nguồn nhân lực tay nghề thấp cũng là những vấn đề cần tiếp tục quan tâm. Mặc dù không có số liệu chính thức nhưng ước tính có đến 70- 80% du học sinh đi học tự túc không về nước sau khi học xong, mà ở lại nước ngoài để làm việc với thu nhập cao hơn, chế độ đãi ngộ tốt hơn. Báo cáo khuyến nghị Chính phủ Việt Nam cần có những giải pháp thực sự đồng bộ, đột phá để giảm thiểu tình trạng này, đồng thời biến thách thức thành cơ hội khi hiện nay đã hình thành quan niệm mới về “tính di động chất xám”, giúp người di cư vẫn có thể có tham gia, đóng góp bằng các hình thức khác nhau mà không nhất thiết phải trở về đất nước.

Là một trong những quốc gia đi đầu triển khai khai Thỏa thuận GCM, thông qua Hồ sơ Di cư Việt Nam 2023, Việt Nam đã cho thấy cam kết mạnh mẽ trong việc đưa ra các giải pháp thiết thực nhằm thúc đẩy di cư an toàn và sự cần thiết của việc xây dựng chính sách dựa trên bằng chứng như mục tiêu số 1 của Thỏa thuận. Hồ sơ Di cư Việt Nam là công cụ chính sách quan trọng, góp phần hoàn thiện chính sách pháp luật Việt Nam về di cư quốc tế trên các lĩnh vực như di cư lao động, du học, hôn nhân gia đình có yếu tố nước ngoài, cho nhận con nuôi có yêu tố nước ngoài phòng, chống tội phạm mua bán người..., hướng đến xây dựng cơ chế quản lý di cư quốc tế trên cơ sở phối hợp, chia sẻ thông tin hiệu quả giữa các bộ, cơ quan hữu quan, có sự hợp tác chặt chẽ với các nước, các đối tác tham gia quá trình di cư nhằm bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người di cư và củng cố các mặt tích cực của di cư đối với phát triển bền vững.

Tại Hội thảo công bố Hồ sơ Di cư Việt Nam 2023 tại Hà Nội, gần 80 đại biểu đến từ các Bộ, cơ quan, Đại sứ quán các nước và các tổ chức quốc tế đã cùng tích cực trao đổi về những xu hướng nổi bật của di cư trong những năm qua, cùng với các bài tham luận đến Cục Lãnh sự, Bộ Ngoại giao, Cục Quản lý lao động ngoài nước, Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội, Cục Dân số, Bộ Y tế và Cục Phòng chống tội phạm và Ma túy, Bộ Tư lệnh Bộ đội Biên phòng. Sau Hội thảo tại Hà Nội, Bộ Ngoại giao và IOM tiếp tục tổ chức công bố Hồ sơ Di cư Việt Nam 2023 tại Thành phố Hồ Chí Minh vào ngày 01/11/2024.